DWDD, ik kijk er eigenlijk nooit naar. Maar een tijdje terug zag ik toevallig een item dat mij interesseerde en ik bleef kijken. De gast/deskundige was Hans Aarsman, auteur van het boek ‘de fotodetective’ en ik vond dat hij een prettige heldere kijk had op de beelden die hij besprak.
Hij begon met
de winnaar worldpressphoto 2012: het beeld van een in boerka en handschoenen gehulde vrouw die een man met naakt bovenlijf vasthoudt, een Maria/Jezus-achtige beeldcitaat. Een beeld dat past in onze christelijke beeldcultuur, à la de oude meesters. Herkenbaar, makkelijk te begrijpen, lijkt het. Een mooi verstild beeld. Daar vallen mensen op, beelden die ‘bekend’ zijn. De eeuwige archetypen opnieuw in beeld gebracht. Tja, ik vind dat wel een leuk thema, maar de valkuil is inderdaad dat je in ‘cliché-beelden’ vervalt.
Hij hield de manier van fotobespreken aan van beschrijven-analyseren-interpreteren-waarderen (zie ook: Over foto’s gesproken Brondergs & Ophof / Criticizing photographs, an introduction to understanding images by Terry Barret.)
Hij liet zien dat de foto donkerder gemaakt was, om zo het klassieke schilder (lichtval)effect te bereiken, dat nu in de fotografie trend is. Tja, ik houd wel van die manier van fotograferen en zulke beelden. De meeste mensen houden m.i. nou eenmaal ook niet van beeld dat ‘wringt’ of dat een ongemakkelijk gevoel geeft. Wat moet je doen met al die beelden die je ziet van wat er gebeurt in de wereld, maar waar jij niets aan kunt veranderen. Liever een makkelijk ‘leesbaar’ beeld zien dat past in onze beeldcultuur, en dat zich als ‘kunst’ manifesteert en je niet dwingt om je met de wereld achter dat beeld bezig te houden.
En als je
de welbekende worldpressfoto van het meisje met de grote (post-traumatische stress-) ogen en omslagdoek naast het ‘girl with pearl earring’ van Vermeer ziet staan, lijkt het inderdaad een beetje flauw. Voor de hand liggend. Weinig vernieuwend. En voor nieuwsfoto’s is het misschien inderdaad ‘not the way’. Je creëert een ‘mooi’ beeld en daarmee creëer je afstand van de situatie. Voor jezelf en de beschouwer. Niemand heeft het meer over het achterliggende drama.
Het voorbeeld wat hij daarna liet zien vond ik een geweldige nieuwsfoto: de hand van de geitenboer (van een boerderij die geruimd gaat worden) aan de uier van een duidelijk zieke geit waarmee hij gewoon rechtsstreeks melk spuit in zijn bakje koffie. Met handschoenen aan (volgens mij), dat dan weer wel... Of ‘ie het ook opdrinkt vraag ik me af, maar het is wel een foto die een statement maakt, en ik daar houd ook van. Het hoeft voor mij niet altijd ‘mooi’ te zijn. Laat een foto maar ’wringen’. Maar veel mensen begrijpen niet waarom je die ‘lelijke’ foto wilt maken.
Het is net als met dessins, mensen houden blijkbaar nu eenmaal van historische verwijzingen, citaten zo je wilt. En moeten vaak wennen aan wat nieuws.
Als ik naar de worldpressfoto kijk, krijg ik het gevoel dat ‘ie geënsceneerd is. Waarom ik dat denk? Ik weet het niet. Waarom pakt ze deze man beet? Voor mij voelt juist dat element, waar ik niemand over heb gehoord, op de een of andere manier onlogisch aan. Net als in een film, waarin in het begin iets gebeurt dat gewoon absoluut niet ‘klopt’ en daar is dan zo’n hele film op gebaseerd. Leeft de man nog? Geen idee.
De arm van degene in de boerka, mij geeft het de indruk een mannenarm te zijn: dikke armen, grote handen met handschoenen (dat schijnt bij de echte boerkadracht te horen) maarbovendien lijkt het alsof de arm om de een of andere reden helemaal geretoucheerd is; de haargroei lijkt weg gestempeld of zo, als ik de foto uitvergroot lijkt het ook of er ‘gestempeld’ is, maar ja ik kan me vergissen.
Het tasje om de arm van de vrouw(?) vind ik dan weer wel verklaarbaar: ik zou mijn tas ook niet wegzetten daar. Of is het element ingebracht om te benadrukken dat het om een vrouw gaat? Het deed me erg denken aan wat ik in Egypte heb gezien. Een vrouw die op haar werk komt op de bank, had ook haar tas zo om haar arm. En zette hem óp haar bureau in plaats van eronder.
Al met al vond ik het een interessante bespreking en het boekje
‘de fotodetective’ staat inmiddels op mijn verlanglijstje.
Ik kwam op internet intussen nog een
worldpressfoto tegen uit 1990 die ook een ‘oude meesters’ effect had.
Een tijdje later kwam ik in archief een beeld tegen dat bij mij hetzelfde gevoel opriep als die foto van Van Empel. Eenzelfde soort blik in de ogen, het groen.
